ayıklamak
Jump to navigation
Jump to search
Turkish[edit]
Etymology[edit]
From Ottoman Turkish آیرتلمق (ayırtlamaḳ, “to make or show a difference or preference for, to select, to clear of refuse”),[1] from Proto-Turkic *adïrtla- (“to differentiate, to separate”),[2] from *adïrt (“difference, separation”), from *adïr- (“to separate”),[3][4] equivalent to ayı(k)- + -la + -mak.
Pronunciation[edit]
Verb[edit]
ayıklamak (third-person singular simple present ayıklar)
- (transitive) To separate and remove unwanted things from inside another thing; to sift, to filter, to winnow.
- Synonyms: elemek, elekten geçirmek
- (transitive, figuratively) To remove people unwanted or deemed unnecessary; to weed out.
Conjugation[edit]
Conjugation of ayıklamak
Note: Actual conjugations can be more complex than tables below. Compound forms with the auxiliary olmak not shown. See also Appendix:Turkish suffixes#Verbs.
| Positive declarative | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| infinitive | ayıklamak | |||||||
| impersonal participle | imperfective | ayıklayan | ||||||
| perfective | ayıklamış | |||||||
| prospective | ayıklayacak | |||||||
| personal participle | non-prospective | ayıkladığım | ayıkladığın | ayıkladığı | ayıkladığımız | ayıkladığınız | ayıkladıkları | |
| prospective | ayıklayacağım | ayıklayacağın | ayıklayacağı | ayıklayacağımız | ayıklayacağınız | ayıklayacakları | ||
| verbal noun | ayıklama | |||||||
| way of doing | ayıklayış | |||||||
| singular | plural | |||||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | |||
| ben | sen | o | biz | siz | onlar | |||
| indicative | present | aorist | ayıklarım | ayıklarsın | ayıklar | ayıklarız | ayıklarsınız | ayıklarlar |
| imperfective | ayıklıyorum | ayıklıyorsun | ayıklıyor | ayıklıyoruz | ayıklıyorsunuz | ayıklıyorlar | ||
| past | perfective | ayıkladım | ayıkladın | ayıkladı | ayıkladık | ayıkladınız | ayıkladılar | |
| imperfective | ayıklıyordum | ayıklıyordun | ayıklıyordu | ayıklıyorduk | ayıklıyordunuz | ayıklıyorlardı | ||
| future | ayıklayacağım | ayıklayacaksın | ayıklayacak | ayıklayacağız | ayıklayacaksınız | ayıklayacaklar | ||
| inferential | perfective | ayıklamışım | ayıklamışsın | ayıklamış | ayıklamışız | ayıklamışsınız | ayıklamışlar | |
| aorist | ayıklarmışım | ayıklarmışsın | ayıklarmış | ayıklarmışız | ayıklarmışsınız | ayıklarmışlar | ||
| imperfective | ayıklıyormuşum | ayıklıyormuşsun | ayıklıyormuş | ayıklıyormuşuz | ayıklıyormuşsunuz | ayıklıyormuşlar | ||
| conditional | simple | ayıklasam | ayıklasan | ayıklasa | ayıklasak | ayıklasanız | ayıklasalar | |
| perfective | ayıklasaydım | ayıklasaydın | ayıklasaydı | ayıklasaydık | ayıklasaydınız | ayıklasaydılar | ||
| optative | ayıklayayım | ayıklayasın | ayıklaya | ayıklayalım | ayıklayasınız | ayıklayalar | ||
| progressive | ayıklamaktayım | ayıklamaktasın | ayıklamakta | ayıklamaktayız | ayıklamaktasınız | ayıklamaktalar | ||
| necessitative | ayıklamalıyım | ayıklamalısın | ayıklamalı | ayıklamalıyız | ayıklamalısınız | ayıklamalılar | ||
| imperative | ayıkla | ayıklasın | ayıklayın | ayıklasınlar | ||||
| Positive interrogative | ||||||||
| singular | plural | |||||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | |||
| ben | sen | o | biz | siz | onlar | |||
| indicative | present | aorist | ayıklar mıyım? | ayıklar mısın? | ayıklar mı? | ayıklar mıyız? | ayıklar mısınız? | ayıklarlar mı? |
| imperfective | ayıklıyor muyum? | ayıklıyor musun? | ayıklıyor mu? | ayıklıyor muyuz? | ayıklıyor musunuz? | ayıklıyorlar mı? | ||
| past | perfective | ayıkladım mı? | ayıkladın mı? | ayıkladı mı? | ayıkladık mı? | ayıkladınız mı? | ayıkladılar mı? | |
| imperfective | ayıklıyor muydum? | ayıklıyor muydun? | ayıklıyor muydu? | ayıklıyor muyduk? | ayıklıyor muydunuz? | ayıklıyorlar mıydı? | ||
| future | ayıklayacak mıyım? | ayıklayacak mısın? | ayıklayacak mı? | ayıklayacak mıyız? | ayıklayacak mısınız? | ayıklayacaklar mı? | ||
| inferential | perfective | ayıklamış mıyım? | ayıklamış mısın? | ayıklamış mı? | ayıklamış mıyız? | ayıklamış mısınız? | ayıklamışlar mı? | |
| aorist | ayıklar mıymışım? | ayıklar mıymışsın? | ayıklar mıymış? | ayıklar mıymışız? | ayıklar mıymışsınız? | ayıklarlar mıymış? | ||
| imperfective | ayıklıyor muymuşum? | ayıklıyor muymuşsun? | ayıklıyor muymuş? | ayıklıyor muymuşuz? | ayıklıyor muymuşsunuz? | ayıklıyorlar mıymış? | ||
| conditional | simple | ayıklasam mı? | ayıklasan mı? | ayıklasa mı? | ayıklasak mı? | ayıklasanız mı? | ayıklasalar mı? | |
| perfective | ayıklasa mıydım? | ayıklasa mıydın? | ayıklasa mıydı? | ayıklasa mıydık? | ayıklasa mıydınız? | ayıklasalar mıydı? | ||
| progressive | ayıklamakta mıyım? | ayıklamakta mısın? | ayıklamakta mı? | ayıklamakta mıyız? | ayıklamakta mısınız? | ayıklamaktalar mı? | ||
| necessitative | ayıklamalı mıyım? | ayıklamalı mısın? | ayıklamalı mı? | ayıklamalı mıyız? | ayıklamalı mısınız? | ayıklamalılar mı? | ||
| Negative declarative | ||||||||
| infinitive | ayıklamamak | |||||||
| impersonal participle | imperfective | ayıklamayan | ||||||
| perfective | ayıklamamış | |||||||
| prospective | ayıklamayacak | |||||||
| personal participle | non-prospective | ayıklamadığım | ayıklamadığın | ayıklamadığı | ayıklamadığımız | ayıklamadığınız | ayıklamadıkları | |
| prospective | ayıklamayacağım | ayıklamayacağın | ayıklamayacağı | ayıklamayacağımız | ayıklamayacağınız | ayıklamayacakları | ||
| verbal noun | ayıklamama | |||||||
| way of doing | ayıklamayış | |||||||
| singular | plural | |||||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | |||
| ben | sen | o | biz | siz | onlar | |||
| indicative | present | aorist | ayıklamam | ayıklamazsın | ayıklamaz | ayıklamayız | ayıklamazsınız | ayıklamazlar |
| imperfective | ayıklamıyorum | ayıklamıyorsun | ayıklamıyor | ayıklamıyoruz | ayıklamıyorsunuz | ayıklamıyorlar | ||
| past | perfective | ayıklamadım | ayıklamadın | ayıklamadı | ayıklamadık | ayıklamadınız | ayıklamadılar | |
| imperfective | ayıklamıyordum | ayıklamıyordun | ayıklamıyordu | ayıklamıyorduk | ayıklamıyordunuz | ayıklamıyordular | ||
| future | ayıklamayacağım | ayıklamayacaksın | ayıklamayacak | ayıklamayacağız | ayıklamayacaksınız | ayıklamayacaklar | ||
| inferential | perfective | ayıklamamışım | ayıklamamışsın | ayıklamamış | ayıklamamışız | ayıklamamışsınız | ayıklamamışlar | |
| aorist | ayıklamazmışım | ayıklamazmışsın | ayıklamazmış | ayıklamazmışız | ayıklamazmışsınız | ayıklamazmışlar | ||
| imperfective | ayıklamıyormuşum | ayıklamıyormuşsun | ayıklamıyormuş | ayıklamıyormuşuz | ayıklamıyormuşsunuz | ayıklamıyormuşlar | ||
| conditional | simple | ayıklamasam | ayıklamasan | ayıklamasa | ayıklamasak | ayıklamasanız | ayıklamasalar | |
| perfective | ayıklamasaydım | ayıklamasaydın | ayıklamasaydı | ayıklamasaydık | ayıklamasaydınız | ayıklamasaydılar | ||
| optative | ayıklamayayım | ayıklamayasın | ayıklamaya | ayıklamayalım | ayıklamayasınız | ayıklamayalar | ||
| progressive | ayıklamamaktayım | ayıklamamaktasın | ayıklamamakta | ayıklamamaktayız | ayıklamamaktasınız | ayıklamamaktalar | ||
| necessitative | ayıklamamalıyım | ayıklamamalısın | ayıklamamalı | ayıklamamalıyız | ayıklamamalısınız | ayıklamamalılar | ||
| imperative | ayıklama | ayıklamasın | ayıklamayın | ayıklamasınlar | ||||
| Negative interrogative | ||||||||
| singular | plural | |||||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | |||
| ben | sen | o | biz | siz | onlar | |||
| indicative | present | aorist | ayıklamaz mıyım? | ayıklamaz mısın? | ayıklamaz mı? | ayıklamaz mıyız? | ayıklamaz mısınız? | ayıklamazlar mı? |
| imperfective | ayıklamıyor muyum? | ayıklamıyor musun? | ayıklamıyor mu? | ayıklamıyor muyuz? | ayıklamıyor musunuz? | ayıklamıyorlar mı? | ||
| past | perfective | ayıklamadım mı? | ayıklamadın mı? | ayıklamadı mı? | ayıklamadık mı? | ayıklamadınız mı? | ayıklamadılar mı? | |
| imperfective | ayıklamıyor muydum? | ayıklamıyor muydun? | ayıklamıyor muydu? | ayıklamıyor muyduk? | ayıklamıyor muydunuz? | ayıklamıyorlar mıydı? | ||
| future | ayıklamayacak mıyım? | ayıklamayacak mısın? | ayıklamayacak mı? | ayıklamayacak mıyız? | ayıklamayacak mısınız? | ayıklamayacaklar mı? | ||
| inferential | perfective | ayıklamamış mıyım? | ayıklamamış mısın? | ayıklamamış mı? | ayıklamamış mıyız? | ayıklamamış mısınız? | ayıklamamışlar mı? | |
| aorist | ayıklamaz mıymışım? | ayıklamaz mıymışsın? | ayıklamaz mıymış? | ayıklamaz mıymışız? | ayıklamaz mıymışsınız? | ayıklamazlar mıymış? | ||
| imperfective | ayıklamıyor muymuşum? | ayıklamıyor muymuşsun? | ayıklamıyor muymuş? | ayıklamıyor muymuşuz? | ayıklamıyor muymuşsunuz? | ayıklamıyorlar mıymış? | ||
| conditional | simple | ayıklamasam mı? | ayıklamasan mı? | ayıklamasa mı? | ayıklamasak mı? | ayıklamasanız mı? | ayıklamasalar mı? | |
| perfective | ayıklamasa mıydım? | ayıklamasa mıydın? | ayıklamasa mıydı? | ayıklamasa mıydık? | ayıklamasa mıydınız? | ayıklamasalar mıydı? | ||
| progressive | ayıklamamakta mıyım? | ayıklamamakta mısın? | ayıklamamakta mı? | ayıklamamakta mıyız? | ayıklamamakta mısınız? | ayıklamamaktalar mı? | ||
| necessitative | ayıklamamalı mıyım? | ayıklamamalı mısın? | ayıklamamalı mı? | ayıklamamalı mıyız? | ayıklamamalı mısınız? | ayıklamamalılar mı? | ||
Derived terms[edit]
References[edit]
- ^ Redhouse, James W. (1890) “آیرتلمق”, in A Turkish and English Lexicon[1], Constantinople: A. H. Boyajian, page 293
- ^ Çağbayır, Yaşar (2007) “adırtlamak”, in Ötüken Türkçe Sözlük (in Turkish), Istanbul: Ötüken Neşriyat, page 116
- ^ Starostin, Sergei, Dybo, Anna, Mudrak, Oleg (2003) “*adɨ-r-”, in Etymological dictionary of the Altaic languages (Handbuch der Orientalistik; VIII.8), Leiden, New York, Köln: E.J. Brill
- ^ Nişanyan, Sevan (2002–) “ayıkla-”, in Nişanyan Sözlük
Further reading[edit]
- “ayıklamak”, in Turkish dictionaries, Türk Dil Kurumu