hlakanipha

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Southern Ndebele[edit]

Verb[edit]

-hlákánipha

  1. to be clever, to be wise

Inflection[edit]

This noun needs an inflection-table template.

Swazi[edit]

Verb[edit]

-hlákánipha

  1. to be wise

Inflection[edit]

This verb needs an inflection-table template.

Zulu[edit]

Etymology[edit]

From ihlakani +‎ -pha.

Verb[edit]

-hlakanipha

  1. (intransitive) to become acute, to become clever, to become intelligent, to become smart, to become subtle, to become wise

Inflection[edit]

Tone L
Infinitive ukuhlakanipha
Positive Negative
Infinitive ukuhlakanipha ukungahlakaniphi
Imperative
Simple + object concord
Singular hlakanipha -hlakaniphe
Plural hlakaniphani -hlakanipheni
Present
Positive absolute Positive relative Positive participial Negative absolute Negative relative Negative participial
1st singular ngiyahlakanipha, ngihlakanipha engihlakaniphayo, engihlakanipha ngihlakanipha angihlakaniphi engingahlakaniphi ngingahlakaniphi
2nd singular uyahlakanipha, uhlakanipha ohlakaniphayo, ohlakanipha uhlakanipha awuhlakaniphi ongahlakaniphi ungahlakaniphi
1st plural siyahlakanipha, sihlakanipha esihlakaniphayo, esihlakanipha sihlakanipha asihlakaniphi esingahlakaniphi singahlakaniphi
2nd plural niyahlakanipha, nihlakanipha enihlakaniphayo, enihlakanipha nihlakanipha anihlakaniphi eningahlakaniphi ningahlakaniphi
Class 1 uyahlakanipha, uhlakanipha ohlakaniphayo, ohlakanipha ehlakanipha akahlakaniphi ongahlakaniphi engahlakaniphi
Class 2 bayahlakanipha, bahlakanipha abahlakaniphayo, abahlakanipha behlakanipha abahlakaniphi abangahlakaniphi bengahlakaniphi
Class 3 uyahlakanipha, uhlakanipha ohlakaniphayo, ohlakanipha uhlakanipha awuhlakaniphi ongahlakaniphi ungahlakaniphi
Class 4 iyahlakanipha, ihlakanipha ehlakaniphayo, ehlakanipha ihlakanipha ayihlakaniphi engahlakaniphi ingahlakaniphi
Class 5 liyahlakanipha, lihlakanipha elihlakaniphayo, elihlakanipha lihlakanipha alihlakaniphi elingahlakaniphi lingahlakaniphi
Class 6 ayahlakanipha, ahlakanipha ahlakaniphayo, ahlakanipha ehlakanipha awahlakaniphi angahlakaniphi engahlakaniphi
Class 7 siyahlakanipha, sihlakanipha esihlakaniphayo, esihlakanipha sihlakanipha asihlakaniphi esingahlakaniphi singahlakaniphi
Class 8 ziyahlakanipha, zihlakanipha ezihlakaniphayo, ezihlakanipha zihlakanipha azihlakaniphi ezingahlakaniphi zingahlakaniphi
Class 9 iyahlakanipha, ihlakanipha ehlakaniphayo, ehlakanipha ihlakanipha ayihlakaniphi engahlakaniphi ingahlakaniphi
Class 10 ziyahlakanipha, zihlakanipha ezihlakaniphayo, ezihlakanipha zihlakanipha azihlakaniphi ezingahlakaniphi zingahlakaniphi
Class 11 luyahlakanipha, luhlakanipha oluhlakaniphayo, oluhlakanipha luhlakanipha aluhlakaniphi olungahlakaniphi lungahlakaniphi
Class 14 buyahlakanipha, buhlakanipha obuhlakaniphayo, obuhlakanipha buhlakanipha abuhlakaniphi obungahlakaniphi bungahlakaniphi
Class 15 kuyahlakanipha, kuhlakanipha okuhlakaniphayo, okuhlakanipha kuhlakanipha akuhlakaniphi okungahlakaniphi kungahlakaniphi
Class 17 kuyahlakanipha, kuhlakanipha okuhlakaniphayo, okuhlakanipha kuhlakanipha akuhlakaniphi okungahlakaniphi kungahlakaniphi
Recent past
Positive absolute Positive relative Positive participial Negative absolute Negative relative Negative participial
1st singular ngihlakaniphile, ngihlakaniphē engihlakaniphile, engihlakaniphē ngihlakaniphile, ngihlakaniphē angihlakaniphanga engingahlakaniphanga ngingahlakaniphanga
2nd singular uhlakaniphile, uhlakaniphē ohlakaniphile, ohlakaniphē uhlakaniphile, uhlakaniphē awuhlakaniphanga ongahlakaniphanga ungahlakaniphanga
1st plural sihlakaniphile, sihlakaniphē esihlakaniphile, esihlakaniphē sihlakaniphile, sihlakaniphē asihlakaniphanga esingahlakaniphanga singahlakaniphanga
2nd plural nihlakaniphile, nihlakaniphē enihlakaniphile, enihlakaniphē nihlakaniphile, nihlakaniphē anihlakaniphanga eningahlakaniphanga ningahlakaniphanga
Class 1 uhlakaniphile, uhlakaniphē ohlakaniphile, ohlakaniphē ehlakaniphile, ehlakaniphē akahlakaniphanga ongahlakaniphanga engahlakaniphanga
Class 2 bahlakaniphile, bahlakaniphē abahlakaniphile, abahlakaniphē behlakaniphile, behlakaniphē abahlakaniphanga abangahlakaniphanga bengahlakaniphanga
Class 3 uhlakaniphile, uhlakaniphē ohlakaniphile, ohlakaniphē uhlakaniphile, uhlakaniphē awuhlakaniphanga ongahlakaniphanga ungahlakaniphanga
Class 4 ihlakaniphile, ihlakaniphē ehlakaniphile, ehlakaniphē ihlakaniphile, ihlakaniphē ayihlakaniphanga engahlakaniphanga ingahlakaniphanga
Class 5 lihlakaniphile, lihlakaniphē elihlakaniphile, elihlakaniphē lihlakaniphile, lihlakaniphē alihlakaniphanga elingahlakaniphanga lingahlakaniphanga
Class 6 ahlakaniphile, ahlakaniphē ahlakaniphile, ahlakaniphē ehlakaniphile, ehlakaniphē awahlakaniphanga angahlakaniphanga engahlakaniphanga
Class 7 sihlakaniphile, sihlakaniphē esihlakaniphile, esihlakaniphē sihlakaniphile, sihlakaniphē asihlakaniphanga esingahlakaniphanga singahlakaniphanga
Class 8 zihlakaniphile, zihlakaniphē ezihlakaniphile, ezihlakaniphē zihlakaniphile, zihlakaniphē azihlakaniphanga ezingahlakaniphanga zingahlakaniphanga
Class 9 ihlakaniphile, ihlakaniphē ehlakaniphile, ehlakaniphē ihlakaniphile, ihlakaniphē ayihlakaniphanga engahlakaniphanga ingahlakaniphanga
Class 10 zihlakaniphile, zihlakaniphē ezihlakaniphile, ezihlakaniphē zihlakaniphile, zihlakaniphē azihlakaniphanga ezingahlakaniphanga zingahlakaniphanga
Class 11 luhlakaniphile, luhlakaniphē oluhlakaniphile, oluhlakaniphē luhlakaniphile, luhlakaniphē aluhlakaniphanga olungahlakaniphanga lungahlakaniphanga
Class 14 buhlakaniphile, buhlakaniphē obuhlakaniphile, obuhlakaniphē buhlakaniphile, buhlakaniphē abuhlakaniphanga obungahlakaniphanga bungahlakaniphanga
Class 15 kuhlakaniphile, kuhlakaniphē okuhlakaniphile, okuhlakaniphē kuhlakaniphile, kuhlakaniphē akuhlakaniphanga okungahlakaniphanga kungahlakaniphanga
Class 17 kuhlakaniphile, kuhlakaniphē okuhlakaniphile, okuhlakaniphē kuhlakaniphile, kuhlakaniphē akuhlakaniphanga okungahlakaniphanga kungahlakaniphanga
Remote past
Positive absolute Positive relative Positive participial Negative absolute Negative relative Negative participial
1st singular ngāhlakanipha engāhlakanipha ngāhlakanipha angihlakaniphanga engingahlakaniphanga ngingahlakaniphanga
2nd singular wāhlakanipha owāhlakanipha wāhlakanipha awuhlakaniphanga ongahlakaniphanga ungahlakaniphanga
1st plural sāhlakanipha esāhlakanipha sāhlakanipha asihlakaniphanga esingahlakaniphanga singahlakaniphanga
2nd plural nāhlakanipha enāhlakanipha nāhlakanipha anihlakaniphanga eningahlakaniphanga ningahlakaniphanga
Class 1 wāhlakanipha owāhlakanipha āhlakanipha akahlakaniphanga ongahlakaniphanga engahlakaniphanga
Class 2 bāhlakanipha abāhlakanipha bāhlakanipha abahlakaniphanga abangahlakaniphanga bengahlakaniphanga
Class 3 wāhlakanipha owāhlakanipha wāhlakanipha awuhlakaniphanga ongahlakaniphanga ungahlakaniphanga
Class 4 yāhlakanipha eyāhlakanipha yāhlakanipha ayihlakaniphanga engahlakaniphanga ingahlakaniphanga
Class 5 lāhlakanipha elāhlakanipha lāhlakanipha alihlakaniphanga elingahlakaniphanga lingahlakaniphanga
Class 6 āhlakanipha āhlakanipha āhlakanipha awahlakaniphanga angahlakaniphanga engahlakaniphanga
Class 7 sāhlakanipha esāhlakanipha sāhlakanipha asihlakaniphanga esingahlakaniphanga singahlakaniphanga
Class 8 zāhlakanipha ezāhlakanipha zāhlakanipha azihlakaniphanga ezingahlakaniphanga zingahlakaniphanga
Class 9 yāhlakanipha eyāhlakanipha yāhlakanipha ayihlakaniphanga engahlakaniphanga ingahlakaniphanga
Class 10 zāhlakanipha ezāhlakanipha zāhlakanipha azihlakaniphanga ezingahlakaniphanga zingahlakaniphanga
Class 11 lwāhlakanipha olwāhlakanipha lwāhlakanipha aluhlakaniphanga olungahlakaniphanga lungahlakaniphanga
Class 14 bāhlakanipha obāhlakanipha bāhlakanipha abuhlakaniphanga obungahlakaniphanga bungahlakaniphanga
Class 15 kwāhlakanipha okwāhlakanipha kwāhlakanipha akuhlakaniphanga okungahlakaniphanga kungahlakaniphanga
Class 17 kwāhlakanipha okwāhlakanipha kwāhlakanipha akuhlakaniphanga okungahlakaniphanga kungahlakaniphanga
Potential
Positive absolute Positive relative Positive participial Negative absolute Negative relative Negative participial
1st singular ngingahlakanipha ngingahlakanipha ngingehlakaniphe ngingehlakaniphe
2nd singular ungahlakanipha ungahlakanipha ungehlakaniphe ungehlakaniphe
1st plural singahlakanipha singahlakanipha singehlakaniphe singehlakaniphe
2nd plural ningahlakanipha ningahlakanipha ningehlakaniphe ningehlakaniphe
Class 1 angahlakanipha engahlakanipha angehlakaniphe engehlakaniphe
Class 2 bangahlakanipha bengahlakanipha bangehlakaniphe bengehlakaniphe
Class 3 ungahlakanipha ungahlakanipha ungehlakaniphe ungehlakaniphe
Class 4 ingahlakanipha ingahlakanipha ingehlakaniphe ingehlakaniphe
Class 5 lingahlakanipha lingahlakanipha lingehlakaniphe lingehlakaniphe
Class 6 angahlakanipha engahlakanipha angehlakaniphe engehlakaniphe
Class 7 singahlakanipha singahlakanipha singehlakaniphe singehlakaniphe
Class 8 zingahlakanipha zingahlakanipha zingehlakaniphe zingehlakaniphe
Class 9 ingahlakanipha ingahlakanipha ingehlakaniphe ingehlakaniphe
Class 10 zingahlakanipha zingahlakanipha zingehlakaniphe zingehlakaniphe
Class 11 lungahlakanipha lungahlakanipha lungehlakaniphe lungehlakaniphe
Class 14 bungahlakanipha bungahlakanipha bungehlakaniphe bungehlakaniphe
Class 15 kungahlakanipha kungahlakanipha kungehlakaniphe kungehlakaniphe
Class 17 kungahlakanipha kungahlakanipha kungehlakaniphe kungehlakaniphe
Immediate future
Positive absolute Positive relative Positive participial Negative absolute Negative relative Negative participial
1st singular ngizohlakanipha engizohlakanipha ngizohlakanipha angizuhlakanipha engingezuhlakanipha ngingezuhlakanipha
2nd singular uzohlakanipha ozohlakanipha uzohlakanipha awuzuhlakanipha ongezuhlakanipha ungezuhlakanipha
1st plural sizohlakanipha esizohlakanipha sizohlakanipha asizuhlakanipha esingezuhlakanipha singezuhlakanipha
2nd plural nizohlakanipha enizohlakanipha nizohlakanipha anizuhlakanipha eningezuhlakanipha ningezuhlakanipha
Class 1 uzohlakanipha ozohlakanipha ezohlakanipha akazuhlakanipha ongezuhlakanipha engezuhlakanipha
Class 2 bazohlakanipha abazohlakanipha bezohlakanipha abazuhlakanipha abangezuhlakanipha bengezuhlakanipha
Class 3 uzohlakanipha ozohlakanipha uzohlakanipha awuzuhlakanipha ongezuhlakanipha ungezuhlakanipha
Class 4 izohlakanipha ezohlakanipha izohlakanipha ayizuhlakanipha engezuhlakanipha ingezuhlakanipha
Class 5 lizohlakanipha elizohlakanipha lizohlakanipha alizuhlakanipha elingezuhlakanipha lingezuhlakanipha
Class 6 azohlakanipha azohlakanipha ezohlakanipha awazuhlakanipha angezuhlakanipha engezuhlakanipha
Class 7 sizohlakanipha esizohlakanipha sizohlakanipha asizuhlakanipha esingezuhlakanipha singezuhlakanipha
Class 8 zizohlakanipha ezizohlakanipha zizohlakanipha azizuhlakanipha ezingezuhlakanipha zingezuhlakanipha
Class 9 izohlakanipha ezohlakanipha izohlakanipha ayizuhlakanipha engezuhlakanipha ingezuhlakanipha
Class 10 zizohlakanipha ezizohlakanipha zizohlakanipha azizuhlakanipha ezingezuhlakanipha zingezuhlakanipha
Class 11 luzohlakanipha oluzohlakanipha luzohlakanipha aluzuhlakanipha olungezuhlakanipha lungezuhlakanipha
Class 14 buzohlakanipha obuzohlakanipha buzohlakanipha abuzuhlakanipha obungezuhlakanipha bungezuhlakanipha
Class 15 kuzohlakanipha okuzohlakanipha kuzohlakanipha akuzuhlakanipha okungezuhlakanipha kungezuhlakanipha
Class 17 kuzohlakanipha okuzohlakanipha kuzohlakanipha akuzuhlakanipha okungezuhlakanipha kungezuhlakanipha
Remote future
Positive absolute Positive relative Positive participial Negative absolute Negative relative Negative participial
1st singular ngiyohlakanipha engiyohlakanipha ngiyohlakanipha angiyuhlakanipha engingeyuhlakanipha ngingeyuhlakanipha
2nd singular uyohlakanipha oyohlakanipha uyohlakanipha awuyuhlakanipha ongeyuhlakanipha ungeyuhlakanipha
1st plural siyohlakanipha esiyohlakanipha siyohlakanipha asiyuhlakanipha esingeyuhlakanipha singeyuhlakanipha
2nd plural niyohlakanipha eniyohlakanipha niyohlakanipha aniyuhlakanipha eningeyuhlakanipha ningeyuhlakanipha
Class 1 uyohlakanipha oyohlakanipha eyohlakanipha akayuhlakanipha ongeyuhlakanipha engeyuhlakanipha
Class 2 bayohlakanipha abayohlakanipha beyohlakanipha abayuhlakanipha abangeyuhlakanipha bengeyuhlakanipha
Class 3 uyohlakanipha oyohlakanipha uyohlakanipha awuyuhlakanipha ongeyuhlakanipha ungeyuhlakanipha
Class 4 iyohlakanipha eyohlakanipha iyohlakanipha ayiyuhlakanipha engeyuhlakanipha ingeyuhlakanipha
Class 5 liyohlakanipha eliyohlakanipha liyohlakanipha aliyuhlakanipha elingeyuhlakanipha lingeyuhlakanipha
Class 6 ayohlakanipha ayohlakanipha eyohlakanipha awayuhlakanipha angeyuhlakanipha engeyuhlakanipha
Class 7 siyohlakanipha esiyohlakanipha siyohlakanipha asiyuhlakanipha esingeyuhlakanipha singeyuhlakanipha
Class 8 ziyohlakanipha eziyohlakanipha ziyohlakanipha aziyuhlakanipha ezingeyuhlakanipha zingeyuhlakanipha
Class 9 iyohlakanipha eyohlakanipha iyohlakanipha ayiyuhlakanipha engeyuhlakanipha ingeyuhlakanipha
Class 10 ziyohlakanipha eziyohlakanipha ziyohlakanipha aziyuhlakanipha ezingeyuhlakanipha zingeyuhlakanipha
Class 11 luyohlakanipha oluyohlakanipha luyohlakanipha aluyuhlakanipha olungeyuhlakanipha lungeyuhlakanipha
Class 14 buyohlakanipha obuyohlakanipha buyohlakanipha abuyuhlakanipha obungeyuhlakanipha bungeyuhlakanipha
Class 15 kuyohlakanipha okuyohlakanipha kuyohlakanipha akuyuhlakanipha okungeyuhlakanipha kungeyuhlakanipha
Class 17 kuyohlakanipha okuyohlakanipha kuyohlakanipha akuyuhlakanipha okungeyuhlakanipha kungeyuhlakanipha
Present subjunctive
Positive Negative
1st singular ngihlakaniphe ngingahlakaniphi
2nd singular uhlakaniphe ungahlakaniphi
1st plural sihlakaniphe singahlakaniphi
2nd plural nihlakaniphe ningahlakaniphi
Class 1 ahlakaniphe angahlakaniphi
Class 2 bahlakaniphe bangahlakaniphi
Class 3 uhlakaniphe ungahlakaniphi
Class 4 ihlakaniphe ingahlakaniphi
Class 5 lihlakaniphe lingahlakaniphi
Class 6 ahlakaniphe angahlakaniphi
Class 7 sihlakaniphe singahlakaniphi
Class 8 zihlakaniphe zingahlakaniphi
Class 9 ihlakaniphe ingahlakaniphi
Class 10 zihlakaniphe zingahlakaniphi
Class 11 luhlakaniphe lungahlakaniphi
Class 14 buhlakaniphe bungahlakaniphi
Class 15 kuhlakaniphe kungahlakaniphi
Class 17 kuhlakaniphe kungahlakaniphi
Past subjunctive
Positive Negative
1st singular ngahlakanipha ngangahlakanipha, angahlakanipha, angangahlakanipha
2nd singular wahlakanipha wangahlakanipha, awahlakanipha, awangahlakanipha
1st plural sahlakanipha sangahlakanipha, asahlakanipha, asangahlakanipha
2nd plural nahlakanipha nangahlakanipha, anahlakanipha, anangahlakanipha
Class 1 wahlakanipha wangahlakanipha, akahlakanipha, akangahlakanipha
Class 2 bahlakanipha bangahlakanipha, abahlakanipha, abangahlakanipha
Class 3 wahlakanipha wangahlakanipha, awahlakanipha, awangahlakanipha
Class 4 yahlakanipha yangahlakanipha, ayahlakanipha, ayangahlakanipha
Class 5 lahlakanipha langahlakanipha, alahlakanipha, alangahlakanipha
Class 6 ahlakanipha angahlakanipha, awahlakanipha, awangahlakanipha
Class 7 sahlakanipha sangahlakanipha, asahlakanipha, asangahlakanipha
Class 8 zahlakanipha zangahlakanipha, azahlakanipha, azangahlakanipha
Class 9 yahlakanipha yangahlakanipha, ayahlakanipha, ayangahlakanipha
Class 10 zahlakanipha zangahlakanipha, azahlakanipha, azangahlakanipha
Class 11 lwahlakanipha lwangahlakanipha, alwahlakanipha, alwangahlakanipha
Class 14 bahlakanipha bangahlakanipha, abahlakanipha, abangahlakanipha
Class 15 kwahlakanipha kwangahlakanipha, akwahlakanipha, akwangahlakanipha
Class 17 kwahlakanipha kwangahlakanipha, akwahlakanipha, akwangahlakanipha

Derived terms[edit]

References[edit]