From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation
Jump to search
Etymology[edit]
Causative form of -khwela.
Pronunciation[edit]
IPA(key): /kʰwéːza/
-khwéza
- (transitive) to cause to ascend, to cause to climb, to lift up
- (transitive) to cause to mount, to cause to get onto, to cause to ride
- (transitive) to preserve, to keep safe, to store away
- (transitive) to bury
- Synonym: -ngcwaba
Inflection[edit]
Tone H
|
Infinitive
|
ukukhweza
|
|
Positive
|
Negative
|
Infinitive
|
ukukhweza
|
ukungakhwezi
|
|
Imperative
|
|
Simple
|
+ object concord
|
Singular
|
khweza
|
-khweze
|
Plural
|
khwezani
|
-khwezeni
|
|
Present
|
|
Positive absolute
|
Positive relative
|
Positive participial
|
Negative absolute
|
Negative relative
|
Negative participial
|
1st singular
|
ngiyakhweza, ngikhweza
|
engikhwezayo, engikhweza
|
ngikhweza
|
angikhwezi
|
engingakhwezi
|
ngingakhwezi
|
2nd singular
|
uyakhweza, ukhweza
|
okhwezayo, okhweza
|
ukhweza
|
awukhwezi
|
ongakhwezi
|
ungakhwezi
|
1st plural
|
siyakhweza, sikhweza
|
esikhwezayo, esikhweza
|
sikhweza
|
asikhwezi
|
esingakhwezi
|
singakhwezi
|
2nd plural
|
niyakhweza, nikhweza
|
enikhwezayo, enikhweza
|
nikhweza
|
anikhwezi
|
eningakhwezi
|
ningakhwezi
|
Class 1
|
uyakhweza, ukhweza
|
okhwezayo, okhweza
|
ekhweza
|
akakhwezi
|
ongakhwezi
|
engakhwezi
|
Class 2
|
bayakhweza, bakhweza
|
abakhwezayo, abakhweza
|
bekhweza
|
abakhwezi
|
abangakhwezi
|
bengakhwezi
|
Class 3
|
uyakhweza, ukhweza
|
okhwezayo, okhweza
|
ukhweza
|
awukhwezi
|
ongakhwezi
|
ungakhwezi
|
Class 4
|
iyakhweza, ikhweza
|
ekhwezayo, ekhweza
|
ikhweza
|
ayikhwezi
|
engakhwezi
|
ingakhwezi
|
Class 5
|
liyakhweza, likhweza
|
elikhwezayo, elikhweza
|
likhweza
|
alikhwezi
|
elingakhwezi
|
lingakhwezi
|
Class 6
|
ayakhweza, akhweza
|
akhwezayo, akhweza
|
ekhweza
|
awakhwezi
|
angakhwezi
|
engakhwezi
|
Class 7
|
siyakhweza, sikhweza
|
esikhwezayo, esikhweza
|
sikhweza
|
asikhwezi
|
esingakhwezi
|
singakhwezi
|
Class 8
|
ziyakhweza, zikhweza
|
ezikhwezayo, ezikhweza
|
zikhweza
|
azikhwezi
|
ezingakhwezi
|
zingakhwezi
|
Class 9
|
iyakhweza, ikhweza
|
ekhwezayo, ekhweza
|
ikhweza
|
ayikhwezi
|
engakhwezi
|
ingakhwezi
|
Class 10
|
ziyakhweza, zikhweza
|
ezikhwezayo, ezikhweza
|
zikhweza
|
azikhwezi
|
ezingakhwezi
|
zingakhwezi
|
Class 11
|
luyakhweza, lukhweza
|
olukhwezayo, olukhweza
|
lukhweza
|
alukhwezi
|
olungakhwezi
|
lungakhwezi
|
Class 14
|
buyakhweza, bukhweza
|
obukhwezayo, obukhweza
|
bukhweza
|
abukhwezi
|
obungakhwezi
|
bungakhwezi
|
Class 15
|
kuyakhweza, kukhweza
|
okukhwezayo, okukhweza
|
kukhweza
|
akukhwezi
|
okungakhwezi
|
kungakhwezi
|
Class 17
|
kuyakhweza, kukhweza
|
okukhwezayo, okukhweza
|
kukhweza
|
akukhwezi
|
okungakhwezi
|
kungakhwezi
|
|
Recent past
|
|
Positive absolute
|
Positive relative
|
Positive participial
|
Negative absolute
|
Negative relative
|
Negative participial
|
1st singular
|
ngikhwezile, ngikhwezē
|
engikhwezile, engikhwezē
|
ngikhwezile, ngikhwezē
|
angikhwezanga
|
engingakhwezanga
|
ngingakhwezanga
|
2nd singular
|
ukhwezile, ukhwezē
|
okhwezile, okhwezē
|
ukhwezile, ukhwezē
|
awukhwezanga
|
ongakhwezanga
|
ungakhwezanga
|
1st plural
|
sikhwezile, sikhwezē
|
esikhwezile, esikhwezē
|
sikhwezile, sikhwezē
|
asikhwezanga
|
esingakhwezanga
|
singakhwezanga
|
2nd plural
|
nikhwezile, nikhwezē
|
enikhwezile, enikhwezē
|
nikhwezile, nikhwezē
|
anikhwezanga
|
eningakhwezanga
|
ningakhwezanga
|
Class 1
|
ukhwezile, ukhwezē
|
okhwezile, okhwezē
|
ekhwezile, ekhwezē
|
akakhwezanga
|
ongakhwezanga
|
engakhwezanga
|
Class 2
|
bakhwezile, bakhwezē
|
abakhwezile, abakhwezē
|
bekhwezile, bekhwezē
|
abakhwezanga
|
abangakhwezanga
|
bengakhwezanga
|
Class 3
|
ukhwezile, ukhwezē
|
okhwezile, okhwezē
|
ukhwezile, ukhwezē
|
awukhwezanga
|
ongakhwezanga
|
ungakhwezanga
|
Class 4
|
ikhwezile, ikhwezē
|
ekhwezile, ekhwezē
|
ikhwezile, ikhwezē
|
ayikhwezanga
|
engakhwezanga
|
ingakhwezanga
|
Class 5
|
likhwezile, likhwezē
|
elikhwezile, elikhwezē
|
likhwezile, likhwezē
|
alikhwezanga
|
elingakhwezanga
|
lingakhwezanga
|
Class 6
|
akhwezile, akhwezē
|
akhwezile, akhwezē
|
ekhwezile, ekhwezē
|
awakhwezanga
|
angakhwezanga
|
engakhwezanga
|
Class 7
|
sikhwezile, sikhwezē
|
esikhwezile, esikhwezē
|
sikhwezile, sikhwezē
|
asikhwezanga
|
esingakhwezanga
|
singakhwezanga
|
Class 8
|
zikhwezile, zikhwezē
|
ezikhwezile, ezikhwezē
|
zikhwezile, zikhwezē
|
azikhwezanga
|
ezingakhwezanga
|
zingakhwezanga
|
Class 9
|
ikhwezile, ikhwezē
|
ekhwezile, ekhwezē
|
ikhwezile, ikhwezē
|
ayikhwezanga
|
engakhwezanga
|
ingakhwezanga
|
Class 10
|
zikhwezile, zikhwezē
|
ezikhwezile, ezikhwezē
|
zikhwezile, zikhwezē
|
azikhwezanga
|
ezingakhwezanga
|
zingakhwezanga
|
Class 11
|
lukhwezile, lukhwezē
|
olukhwezile, olukhwezē
|
lukhwezile, lukhwezē
|
alukhwezanga
|
olungakhwezanga
|
lungakhwezanga
|
Class 14
|
bukhwezile, bukhwezē
|
obukhwezile, obukhwezē
|
bukhwezile, bukhwezē
|
abukhwezanga
|
obungakhwezanga
|
bungakhwezanga
|
Class 15
|
kukhwezile, kukhwezē
|
okukhwezile, okukhwezē
|
kukhwezile, kukhwezē
|
akukhwezanga
|
okungakhwezanga
|
kungakhwezanga
|
Class 17
|
kukhwezile, kukhwezē
|
okukhwezile, okukhwezē
|
kukhwezile, kukhwezē
|
akukhwezanga
|
okungakhwezanga
|
kungakhwezanga
|
|
Remote past
|
|
Positive absolute
|
Positive relative
|
Positive participial
|
Negative absolute
|
Negative relative
|
Negative participial
|
1st singular
|
ngākhweza
|
engākhweza
|
ngākhweza
|
angikhwezanga
|
engingakhwezanga
|
ngingakhwezanga
|
2nd singular
|
wākhweza
|
owākhweza
|
wākhweza
|
awukhwezanga
|
ongakhwezanga
|
ungakhwezanga
|
1st plural
|
sākhweza
|
esākhweza
|
sākhweza
|
asikhwezanga
|
esingakhwezanga
|
singakhwezanga
|
2nd plural
|
nākhweza
|
enākhweza
|
nākhweza
|
anikhwezanga
|
eningakhwezanga
|
ningakhwezanga
|
Class 1
|
wākhweza
|
owākhweza
|
ākhweza
|
akakhwezanga
|
ongakhwezanga
|
engakhwezanga
|
Class 2
|
bākhweza
|
abākhweza
|
bākhweza
|
abakhwezanga
|
abangakhwezanga
|
bengakhwezanga
|
Class 3
|
wākhweza
|
owākhweza
|
wākhweza
|
awukhwezanga
|
ongakhwezanga
|
ungakhwezanga
|
Class 4
|
yākhweza
|
eyākhweza
|
yākhweza
|
ayikhwezanga
|
engakhwezanga
|
ingakhwezanga
|
Class 5
|
lākhweza
|
elākhweza
|
lākhweza
|
alikhwezanga
|
elingakhwezanga
|
lingakhwezanga
|
Class 6
|
ākhweza
|
ākhweza
|
ākhweza
|
awakhwezanga
|
angakhwezanga
|
engakhwezanga
|
Class 7
|
sākhweza
|
esākhweza
|
sākhweza
|
asikhwezanga
|
esingakhwezanga
|
singakhwezanga
|
Class 8
|
zākhweza
|
ezākhweza
|
zākhweza
|
azikhwezanga
|
ezingakhwezanga
|
zingakhwezanga
|
Class 9
|
yākhweza
|
eyākhweza
|
yākhweza
|
ayikhwezanga
|
engakhwezanga
|
ingakhwezanga
|
Class 10
|
zākhweza
|
ezākhweza
|
zākhweza
|
azikhwezanga
|
ezingakhwezanga
|
zingakhwezanga
|
Class 11
|
lwākhweza
|
olwākhweza
|
lwākhweza
|
alukhwezanga
|
olungakhwezanga
|
lungakhwezanga
|
Class 14
|
bākhweza
|
obākhweza
|
bākhweza
|
abukhwezanga
|
obungakhwezanga
|
bungakhwezanga
|
Class 15
|
kwākhweza
|
okwākhweza
|
kwākhweza
|
akukhwezanga
|
okungakhwezanga
|
kungakhwezanga
|
Class 17
|
kwākhweza
|
okwākhweza
|
kwākhweza
|
akukhwezanga
|
okungakhwezanga
|
kungakhwezanga
|
|
Potential
|
|
Positive absolute
|
Positive relative
|
Positive participial
|
Negative absolute
|
Negative relative
|
Negative participial
|
1st singular
|
ngingakhweza
|
—
|
ngingakhweza
|
ngingekhweze
|
—
|
ngingekhweze
|
2nd singular
|
ungakhweza
|
—
|
ungakhweza
|
ungekhweze
|
—
|
ungekhweze
|
1st plural
|
singakhweza
|
—
|
singakhweza
|
singekhweze
|
—
|
singekhweze
|
2nd plural
|
ningakhweza
|
—
|
ningakhweza
|
ningekhweze
|
—
|
ningekhweze
|
Class 1
|
angakhweza
|
—
|
engakhweza
|
angekhweze
|
—
|
engekhweze
|
Class 2
|
bangakhweza
|
—
|
bengakhweza
|
bangekhweze
|
—
|
bengekhweze
|
Class 3
|
ungakhweza
|
—
|
ungakhweza
|
ungekhweze
|
—
|
ungekhweze
|
Class 4
|
ingakhweza
|
—
|
ingakhweza
|
ingekhweze
|
—
|
ingekhweze
|
Class 5
|
lingakhweza
|
—
|
lingakhweza
|
lingekhweze
|
—
|
lingekhweze
|
Class 6
|
angakhweza
|
—
|
engakhweza
|
angekhweze
|
—
|
engekhweze
|
Class 7
|
singakhweza
|
—
|
singakhweza
|
singekhweze
|
—
|
singekhweze
|
Class 8
|
zingakhweza
|
—
|
zingakhweza
|
zingekhweze
|
—
|
zingekhweze
|
Class 9
|
ingakhweza
|
—
|
ingakhweza
|
ingekhweze
|
—
|
ingekhweze
|
Class 10
|
zingakhweza
|
—
|
zingakhweza
|
zingekhweze
|
—
|
zingekhweze
|
Class 11
|
lungakhweza
|
—
|
lungakhweza
|
lungekhweze
|
—
|
lungekhweze
|
Class 14
|
bungakhweza
|
—
|
bungakhweza
|
bungekhweze
|
—
|
bungekhweze
|
Class 15
|
kungakhweza
|
—
|
kungakhweza
|
kungekhweze
|
—
|
kungekhweze
|
Class 17
|
kungakhweza
|
—
|
kungakhweza
|
kungekhweze
|
—
|
kungekhweze
|
|
Immediate future
|
|
Positive absolute
|
Positive relative
|
Positive participial
|
Negative absolute
|
Negative relative
|
Negative participial
|
1st singular
|
ngizokhweza
|
engizokhweza
|
ngizokhweza
|
angizukhweza
|
engingezukhweza
|
ngingezukhweza
|
2nd singular
|
uzokhweza
|
ozokhweza
|
uzokhweza
|
awuzukhweza
|
ongezukhweza
|
ungezukhweza
|
1st plural
|
sizokhweza
|
esizokhweza
|
sizokhweza
|
asizukhweza
|
esingezukhweza
|
singezukhweza
|
2nd plural
|
nizokhweza
|
enizokhweza
|
nizokhweza
|
anizukhweza
|
eningezukhweza
|
ningezukhweza
|
Class 1
|
uzokhweza
|
ozokhweza
|
ezokhweza
|
akazukhweza
|
ongezukhweza
|
engezukhweza
|
Class 2
|
bazokhweza
|
abazokhweza
|
bezokhweza
|
abazukhweza
|
abangezukhweza
|
bengezukhweza
|
Class 3
|
uzokhweza
|
ozokhweza
|
uzokhweza
|
awuzukhweza
|
ongezukhweza
|
ungezukhweza
|
Class 4
|
izokhweza
|
ezokhweza
|
izokhweza
|
ayizukhweza
|
engezukhweza
|
ingezukhweza
|
Class 5
|
lizokhweza
|
elizokhweza
|
lizokhweza
|
alizukhweza
|
elingezukhweza
|
lingezukhweza
|
Class 6
|
azokhweza
|
azokhweza
|
ezokhweza
|
awazukhweza
|
angezukhweza
|
engezukhweza
|
Class 7
|
sizokhweza
|
esizokhweza
|
sizokhweza
|
asizukhweza
|
esingezukhweza
|
singezukhweza
|
Class 8
|
zizokhweza
|
ezizokhweza
|
zizokhweza
|
azizukhweza
|
ezingezukhweza
|
zingezukhweza
|
Class 9
|
izokhweza
|
ezokhweza
|
izokhweza
|
ayizukhweza
|
engezukhweza
|
ingezukhweza
|
Class 10
|
zizokhweza
|
ezizokhweza
|
zizokhweza
|
azizukhweza
|
ezingezukhweza
|
zingezukhweza
|
Class 11
|
luzokhweza
|
oluzokhweza
|
luzokhweza
|
aluzukhweza
|
olungezukhweza
|
lungezukhweza
|
Class 14
|
buzokhweza
|
obuzokhweza
|
buzokhweza
|
abuzukhweza
|
obungezukhweza
|
bungezukhweza
|
Class 15
|
kuzokhweza
|
okuzokhweza
|
kuzokhweza
|
akuzukhweza
|
okungezukhweza
|
kungezukhweza
|
Class 17
|
kuzokhweza
|
okuzokhweza
|
kuzokhweza
|
akuzukhweza
|
okungezukhweza
|
kungezukhweza
|
|
Remote future
|
|
Positive absolute
|
Positive relative
|
Positive participial
|
Negative absolute
|
Negative relative
|
Negative participial
|
1st singular
|
ngiyokhweza
|
engiyokhweza
|
ngiyokhweza
|
angiyukhweza
|
engingeyukhweza
|
ngingeyukhweza
|
2nd singular
|
uyokhweza
|
oyokhweza
|
uyokhweza
|
awuyukhweza
|
ongeyukhweza
|
ungeyukhweza
|
1st plural
|
siyokhweza
|
esiyokhweza
|
siyokhweza
|
asiyukhweza
|
esingeyukhweza
|
singeyukhweza
|
2nd plural
|
niyokhweza
|
eniyokhweza
|
niyokhweza
|
aniyukhweza
|
eningeyukhweza
|
ningeyukhweza
|
Class 1
|
uyokhweza
|
oyokhweza
|
eyokhweza
|
akayukhweza
|
ongeyukhweza
|
engeyukhweza
|
Class 2
|
bayokhweza
|
abayokhweza
|
beyokhweza
|
abayukhweza
|
abangeyukhweza
|
bengeyukhweza
|
Class 3
|
uyokhweza
|
oyokhweza
|
uyokhweza
|
awuyukhweza
|
ongeyukhweza
|
ungeyukhweza
|
Class 4
|
iyokhweza
|
eyokhweza
|
iyokhweza
|
ayiyukhweza
|
engeyukhweza
|
ingeyukhweza
|
Class 5
|
liyokhweza
|
eliyokhweza
|
liyokhweza
|
aliyukhweza
|
elingeyukhweza
|
lingeyukhweza
|
Class 6
|
ayokhweza
|
ayokhweza
|
eyokhweza
|
awayukhweza
|
angeyukhweza
|
engeyukhweza
|
Class 7
|
siyokhweza
|
esiyokhweza
|
siyokhweza
|
asiyukhweza
|
esingeyukhweza
|
singeyukhweza
|
Class 8
|
ziyokhweza
|
eziyokhweza
|
ziyokhweza
|
aziyukhweza
|
ezingeyukhweza
|
zingeyukhweza
|
Class 9
|
iyokhweza
|
eyokhweza
|
iyokhweza
|
ayiyukhweza
|
engeyukhweza
|
ingeyukhweza
|
Class 10
|
ziyokhweza
|
eziyokhweza
|
ziyokhweza
|
aziyukhweza
|
ezingeyukhweza
|
zingeyukhweza
|
Class 11
|
luyokhweza
|
oluyokhweza
|
luyokhweza
|
aluyukhweza
|
olungeyukhweza
|
lungeyukhweza
|
Class 14
|
buyokhweza
|
obuyokhweza
|
buyokhweza
|
abuyukhweza
|
obungeyukhweza
|
bungeyukhweza
|
Class 15
|
kuyokhweza
|
okuyokhweza
|
kuyokhweza
|
akuyukhweza
|
okungeyukhweza
|
kungeyukhweza
|
Class 17
|
kuyokhweza
|
okuyokhweza
|
kuyokhweza
|
akuyukhweza
|
okungeyukhweza
|
kungeyukhweza
|
|
Present subjunctive
|
|
Positive
|
Negative
|
1st singular
|
ngikhweze
|
ngingakhwezi
|
2nd singular
|
ukhweze
|
ungakhwezi
|
1st plural
|
sikhweze
|
singakhwezi
|
2nd plural
|
nikhweze
|
ningakhwezi
|
Class 1
|
akhweze
|
angakhwezi
|
Class 2
|
bakhweze
|
bangakhwezi
|
Class 3
|
ukhweze
|
ungakhwezi
|
Class 4
|
ikhweze
|
ingakhwezi
|
Class 5
|
likhweze
|
lingakhwezi
|
Class 6
|
akhweze
|
angakhwezi
|
Class 7
|
sikhweze
|
singakhwezi
|
Class 8
|
zikhweze
|
zingakhwezi
|
Class 9
|
ikhweze
|
ingakhwezi
|
Class 10
|
zikhweze
|
zingakhwezi
|
Class 11
|
lukhweze
|
lungakhwezi
|
Class 14
|
bukhweze
|
bungakhwezi
|
Class 15
|
kukhweze
|
kungakhwezi
|
Class 17
|
kukhweze
|
kungakhwezi
|
|
Past subjunctive
|
|
Positive
|
Negative
|
1st singular
|
ngakhweza
|
ngangakhweza, angakhweza, angangakhweza
|
2nd singular
|
wakhweza
|
wangakhweza, awakhweza, awangakhweza
|
1st plural
|
sakhweza
|
sangakhweza, asakhweza, asangakhweza
|
2nd plural
|
nakhweza
|
nangakhweza, anakhweza, anangakhweza
|
Class 1
|
wakhweza
|
wangakhweza, akakhweza, akangakhweza
|
Class 2
|
bakhweza
|
bangakhweza, abakhweza, abangakhweza
|
Class 3
|
wakhweza
|
wangakhweza, awakhweza, awangakhweza
|
Class 4
|
yakhweza
|
yangakhweza, ayakhweza, ayangakhweza
|
Class 5
|
lakhweza
|
langakhweza, alakhweza, alangakhweza
|
Class 6
|
akhweza
|
angakhweza, awakhweza, awangakhweza
|
Class 7
|
sakhweza
|
sangakhweza, asakhweza, asangakhweza
|
Class 8
|
zakhweza
|
zangakhweza, azakhweza, azangakhweza
|
Class 9
|
yakhweza
|
yangakhweza, ayakhweza, ayangakhweza
|
Class 10
|
zakhweza
|
zangakhweza, azakhweza, azangakhweza
|
Class 11
|
lwakhweza
|
lwangakhweza, alwakhweza, alwangakhweza
|
Class 14
|
bakhweza
|
bangakhweza, abakhweza, abangakhweza
|
Class 15
|
kwakhweza
|
kwangakhweza, akwakhweza, akwangakhweza
|
Class 17
|
kwakhweza
|
kwangakhweza, akwakhweza, akwangakhweza
|
References[edit]