rozpamiętać

Old Polish

Etymology

From roz- +‎ pamiętać. First attested in the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /rɔspamjæ̃tat͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /rɔspamjæ̃tat͡ɕ/

Verb

rozpamiętać pf (imperfective rozpamiętawać)

1. (transitive, intransitive or reflexive with się) to dwell on; to consider in thought; to mention [+accusative] or [+genitive] or [+ na (accusative)]
   • 1874-1891 [15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[1], [2], [3]}, volume XXIV, Grochów, West Pomeranian Voivodeship, w:Kcynia, page 64:

     Et ergo hec et alia in corde nostro ros[pa]mathaymi, memorando eius passionem et nostram redempcionem

     [Et ergo hec et alia in corde nostro roz[pa]miętajmy, memorando eius passionem et nostram redempcionem]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[4], page 658:

     Svyathy Yan, rospamyatavschy tą myloscz, ktorą y myloval myly Cristus, ... chczącz s nym mylosczyvye vmrzecz, nathychmyast szye zaszye vroczyl

     [Święty Jan rozpamiętawszy tę miłość, ktorą ji miłował miły Krystus, ... chcąc s nim miłościwie umrzeć, natychmiast sie zasie wrócił]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[5], page 823:

     O czlovecze, rospamyątay, tako vyelyką mąką czyrpyal za nass, aby duschą tvoyą zbavyl y vykupyl

     [O człowiecze, rozpamiętaj, kako wieliką mękę cirpiał za nas, aby duszę twoję zbawił i wykupił!]

   • c. 1301-1350, Kazania świętokrzyskie‎^[6], Miechów, page cr 15:

     K nemuz gdaz clouek gresny rospamø[taję] […] støpy, tochu sam sebe vspomene, s taynego sircha [strumienie gor]skih slez za grehi uilige

     [K niemuż gdaż człowiek grzeszny rozpamię[taję grzechy] zstąpi, toczu sam siebie wspomienie, z tajnego sirca [strumienie gor]skich słez za grzechy wylije]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[7], page 691:

     Rospamyatal szye Pyotr slova (recordatus est Petrus verbi domini Luc 22, 61), ktore[go] yemv byl myly Cristus rzekl

     [Rozpamiętał sie Piotr słowa (recordatus est Petrus verbi domini Luc 22, 61), ktore[go] jemu był miły Krystus rzekł]

   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[8], Krakow, page 174a:

     Mas szø, ... clouecze, na tho rospamøtacz, ysze gesz thy s szeme stworzon

     [Masz się, ... człowiecze, na to rozpamiętać, iże jeś ty z ziemie stworzon]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[9], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 77, 39:

     Rozpamøtali se sø (rememorati sunt), isze bog iest pomocznik gich

     [Rozpamiętali sie są (rememorati sunt), iże Bog jest pomocnik jich]

Derived terms

adjectives

• rozpamiętały

 

nouns

• rozpamiętanie

 

Descendants

• Polish: rozpamiętać

References

• Boryś, Wiesław (2005) “pamięć”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “rozpamiętać”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “rozpamiętać (się)”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish rozpamiętać. By surface analysis, roz- +‎ pamiętać.

Pronunciation

• IPA^(key): /rɔs.paˈmjɛn.tat͡ɕ/
• (Middle Polish) IPA^(key): /rɔs.paˈmjɛ̃.tat͡ɕ/
• Rhymes: -ɛntat͡ɕ
• Syllabification: roz‧pa‧mię‧tać

Verb

rozpamiętać pf (imperfective rozpamiętywać)

1. (transitive, literary, archaic) to dwell on (to bring something to mind and consider it)
   1. (intransitive, Middle Polish) to consider piousness
2. (transitive, obsolete or in Middle Polish, reflexive with się) to remind oneself, to recall, to remember

   Synonym: przypomnieć

Conjugation

Conjugation of rozpamiętać pf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		rozpamiętać
future tense	1st	rozpamiętam			rozpamiętamy
	2nd	rozpamiętasz			rozpamiętacie
	3rd	rozpamięta			rozpamiętają
	impersonal	rozpamięta się
past tense	1st	rozpamiętałem, -(e)m rozpamiętał	rozpamiętałam, -(e)m rozpamiętała	rozpamiętałom, -(e)m rozpamiętało	rozpamiętaliśmy, -(e)śmy rozpamiętali	rozpamiętałyśmy, -(e)śmy rozpamiętały
	2nd	rozpamiętałeś, -(e)ś rozpamiętał	rozpamiętałaś, -(e)ś rozpamiętała	rozpamiętałoś, -(e)ś rozpamiętało	rozpamiętaliście, -(e)ście rozpamiętali	rozpamiętałyście, -(e)ście rozpamiętały
	3rd	rozpamiętał	rozpamiętała	rozpamiętało	rozpamiętali	rozpamiętały
	impersonal	rozpamiętano
conditional	1st	rozpamiętałbym, bym rozpamiętał	rozpamiętałabym, bym rozpamiętała	rozpamiętałobym, bym rozpamiętało	rozpamiętalibyśmy, byśmy rozpamiętali	rozpamiętałybyśmy, byśmy rozpamiętały
	2nd	rozpamiętałbyś, byś rozpamiętał	rozpamiętałabyś, byś rozpamiętała	rozpamiętałobyś, byś rozpamiętało	rozpamiętalibyście, byście rozpamiętali	rozpamiętałybyście, byście rozpamiętały
	3rd	rozpamiętałby, by rozpamiętał	rozpamiętałaby, by rozpamiętała	rozpamiętałoby, by rozpamiętało	rozpamiętaliby, by rozpamiętali	rozpamiętałyby, by rozpamiętały
	impersonal	rozpamiętano by
imperative	1st	niech rozpamiętam			rozpamiętajmy
	2nd	rozpamiętaj			rozpamiętajcie
	3rd	niech rozpamięta			niech rozpamiętają
passive adjectival participle		rozpamiętany	rozpamiętana	rozpamiętane	rozpamiętani	rozpamiętane
anterior adverbial participle		rozpamiętawszy
verbal noun		rozpamiętanie

Verb

rozpamiętać pf

1. (transitive, Middle Polish) to learn about and remember
2. (intransitive or reflexive with się, Middle Polish) to remember oneself (to realize one's mistakes)

   Synonym: opamiętać się

3. (reflexive with się, Middle Polish) to consider a decision

Conjugation

Conjugation of rozpamiętać pf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		rozpamiętać
future tense	1st	rozpamiętam			rozpamiętamy
	2nd	rozpamiętasz			rozpamiętacie
	3rd	rozpamięta			rozpamiętają
	impersonal	rozpamięta się
past tense	1st	rozpamiętałem, -(e)m rozpamiętał	rozpamiętałam, -(e)m rozpamiętała	rozpamiętałom, -(e)m rozpamiętało	rozpamiętaliśmy, -(e)śmy rozpamiętali	rozpamiętałyśmy, -(e)śmy rozpamiętały
	2nd	rozpamiętałeś, -(e)ś rozpamiętał	rozpamiętałaś, -(e)ś rozpamiętała	rozpamiętałoś, -(e)ś rozpamiętało	rozpamiętaliście, -(e)ście rozpamiętali	rozpamiętałyście, -(e)ście rozpamiętały
	3rd	rozpamiętał	rozpamiętała	rozpamiętało	rozpamiętali	rozpamiętały
	impersonal	rozpamiętano
conditional	1st	rozpamiętałbym, bym rozpamiętał	rozpamiętałabym, bym rozpamiętała	rozpamiętałobym, bym rozpamiętało	rozpamiętalibyśmy, byśmy rozpamiętali	rozpamiętałybyśmy, byśmy rozpamiętały
	2nd	rozpamiętałbyś, byś rozpamiętał	rozpamiętałabyś, byś rozpamiętała	rozpamiętałobyś, byś rozpamiętało	rozpamiętalibyście, byście rozpamiętali	rozpamiętałybyście, byście rozpamiętały
	3rd	rozpamiętałby, by rozpamiętał	rozpamiętałaby, by rozpamiętała	rozpamiętałoby, by rozpamiętało	rozpamiętaliby, by rozpamiętali	rozpamiętałyby, by rozpamiętały
	impersonal	rozpamiętano by
imperative	1st	niech rozpamiętam			rozpamiętajmy
	2nd	rozpamiętaj			rozpamiętajcie
	3rd	niech rozpamięta			niech rozpamiętają
passive adjectival participle		rozpamiętany	rozpamiętana	rozpamiętane	rozpamiętani	rozpamiętane
anterior adverbial participle		rozpamiętawszy
verbal noun		rozpamiętanie

Further reading

• rozpamiętać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• rozpamiętać in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “rozpamiętać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “rozpamiętać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “rozpamiętać”, in Słownik języka polskiego‎^[10]
• Aleksander Zdanowicz (1861) “rozpamiętać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎^[11]
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1912), “rozpamiętać”, in Słownik języka polskiego‎^[12] (in Polish), volume 5, Warsaw, page 662