słuchać
Jump to navigation
Jump to search
Old Polish[edit]
Etymology[edit]
Inherited from Proto-Slavic *slùxati. By surface analysis, słuch + -ać. First attested in the 14th century.
Pronunciation[edit]
Verb[edit]
słuchać impf
- to listen; to hear (to pay attention to a sound or speech) [+genitive] or sometimes [+accusative]
- 1930 [Fifteenth century], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[2], 31, 30:
- Przetos movil gest Moyzesz, ano slucha sbor wszistek synow israelskich (audiente universo coetu Israel) slowa pyesni tey to
- [Przetoż mowił jest Mojżesz, ano słucha zbor wszystek synow israhelskich (audiente universo coetu Israel) słowa pieśni tej to]
- 1874-1891 [End of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XIX, page 54:
- Ktho ya (sc. pieśń) badzye szpyevaczy albo pylno szluchaczy, panye boze, raczy mu tho wszythko dacz
- [Kto ja (sc. pieśń) będzie śpiewać albo pilno słuchać, Panie Boże, racz mu to wszytko dać]
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter][3], Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 33, 11:
- Przydzicze, sinowe, sluchaycze mne (audite me)!
- [Przydzicie, synowie, słuchajcie mnie (audite me)!]
- 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski[4], pages 84, 8:
- Sluchacz będę, czo będze molwycz we mnye gospodzyn bog
- [Słuchać będę, co będzie mołwić we mnie Gospodzin Bog]
- ca. 1500, Wokabularz lubiński, inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 16v:
- Auscultare id est obedire vel audire slvchacz
- [Auscultare id est obedire vel audire słuchać]
- to hear (to find out by hearing)
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[5], page 545:
- S kakym myloszyerdzyem vmyalem s vamy bydlycz, tayemnycze moye povyedayącz vam, czokolym sluchal od oycza mego kv vaszemv vysnanyv przyvodzącz tegodlya, abych vass pevny vczynyl
- [Z kakim miłosierdziem umiałem z wami bydlić, tajemnice moje powiedając wam, cokolim słuchał od ojca mego ku waszemu wyznaniu przywodząc tegodla, abych was pewny uczynił]
- 1874-1891 [1442], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XIX, page 77:
- Sluchal-ly ktho take dzywy, by trze krolowe przyely?
- [Słuchał-li kto takie dziwy, by trze krolowie przyjeli?]
- (law) to listen, to hear (to receive a complaint, oath, or testimony in a court trial)
- 1959 [1428], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 1277:
- Jacom byl wtenczasz, kyegdym myal panycza sluchacz, tegdym byl prawa nyemocza nyemoczen
- [Jakom był wtenczas, kiegdym miał panica słuchać, tegdym był prawą niemocą niemocen]
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[6], page 704:
- Yze Cayphasch z tego domv Annaschovego, v ktorem szye zesly byly sluchacz mylego Iesucrista, prze nyektorą potrzebyzna schedl byl na vyąthnyczą
- [Iże Kaifasz z tego domu Annaszowego, w ktorem sie zeszli byli słuchać miłego Jesukrysta, prze niektorą potrzebiznę szedł był na wietnicę]
- to listen, to obey (to accept someone's commands)
- 1959 [1405], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 764:
- Iaco Stanislaw yal samoszost... w Kothowo gwaltem moczø y zapowedzal mlinarzewi paney dacz mari y kmeczem zapowedzal sluchacz
- [Jako Stanisław jał samoszost... w Kotowo gwałtem mocą i zapowiedział młynarzewi paniej dać miary i kmieciem zapowiedział słuchać]
- to submit to someone's will
- 1959 [1423], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 1130:
- Ysze czso Parzisz y Micolay vczynily rok o pomoszene prawa kmothouiczu s Komornyk, tegosz ya dopomogl a tąm kmothouicz stąl, a prawa ne chczal sluchacz
- [Iże cso Parzysz i Mikołaj uczynili rok o pomożenie prawa kmiotowicu z Komornik, tegoż ja dopomogł a tam kmiotowic stał, a prawa nie chciał słuchać]
- to listen (to fulfil someone's request)
- 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski[7], pages 118, 149:
- Glos moy sluchay (audi) podlug myloszerdza twego, boze!
- [Głos moj słuchaj (audi) podług miłosierdzia twego, Boże!]
- to belong (to be within someone's ownership) [+ ku (dative)] or [+ na (accusative) = to whom/what]
- 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 42, 2:
- O thych trzech cząsczach tako mowyą, czo mogym paszyrbom szluchayą (de tertia parte, quam privigni mei pertinent)
- [O tych trzech częściach tako mowię, co mojim pasirbom słuchają (de tertia parte, quam privigni mei pertinent)]
- 1974 [1425], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kaliskie, volume IV, number 922:
- Yako tho sedlyszko slucha k they czasczy, *thsso ye Pyotr przedal Andree
- [Jako to siedlisko słucha k tej części, cso je Piotr przedał Andree]
- 1974 [1423], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kaliskie, volume IV, number 836:
- Yszye Maczey ne [po]pobral gymena Marczynowa, cszosz na Marczyna szluchalo po rodzenem *szynowczø
- [Iże Maciej nie [po]pobrał jimienia Marcinowa, csoż na Marcina słuchało po rodzonem synowcu]
- to be subject (i.e. to court) [+ ku (dative) = to whom/what], [+ w (accusative) = to what]
- 1895 [Fifteenth century], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich. Kodeks Działyńskich I[8], page 32:
- Gdze komv dadzą winą, tv ma slvchacz
- [Gdzie komu dadzą winę, tu ma słuchać]
- 1895 [1448–1450], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, page 79:
- Ysz starosthy zem naszych... rzeczy ktorekole, gesz k nym tesz nye slvchayą any vsnany szą przisluchacz (quae minime ad eosdem dinoscuntur pertinere), sządzą
- [Iż starosty ziem naszych... rzeczy ktorekole, jeż k nim też nie słuchają ani uznany są przysłuchać (quae minime ad eosdem dinoscuntur pertinere), sądzą]
- 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 59, 2:
- Szolthystwa y woythowstwa, czo szą panszka (pro pansztwa) lyenska y lesza w marborszkyem prawye, thy tho leszą y szluchayą w lyensky[e] prawo (spectant ad ius feodale)
- [Sołtystwa i wojtowstwa, co są pańska leńska i leżą w marborskiem prawie, ty to leżą i słuchają w leński[e>] prawo (spectant ad ius feodale)]
- to concern (to be about)
- 1974 [1427], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kaliskie, volume IV, number 718:
- Yakom ja nye rzekl w Syradzu wiprzicz listow panu Maczkowy przes røkogemstwa, czso bi sluchali na Pleszewo
- [Jakom ja nie rzekł w Siradzu wyprzyć listow panu Maćkowi przez rękojemstwa, cso by słuchały na Pleszewo]
- 1960 [1429], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty pyzdrskie, volume II, number 997:
- Yako thy ploszy sluchayą cu przysadnym *listow, czo bily ocza mego
- [Jako ty płosy słuchają ku przysądnym listom, co były o[ć]ca mego]
- to have the right of ownership; to have the right to take part in something
- 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 77, 4:
- Nasz myesczanym mowy, ysz wye gescze gednego w gynych stronach dalszych, czo szluchą k temv gymyenyv
- [Nasz mieszczanin mowi, iż wie jeszcze jednego w jinych stronach dalszych, co słucha k temu jimieniu]
- (impersonal) it is fitting, it is right, it is proper, it is acceptable
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[9], page 584:
- Czokolvye by ten czlovyek przeczyv bogv albo przeczyv lyvdu zaczynyl, slucha yego nye rvszacz
- [Cokolwie by ten człowiek przeciw Bogu albo przeciw ludu zaczynił, słucha jego nie ruszać]
Derived terms[edit]
adjectives
adverbs
nouns
verbs
- dosłuchać pf
- posłuchać pf, posłuchnąć pf
- przysłuchać pf
- słuchać Bożej służby impf
- uposłuchać pf
- usłuchać pf, usłuchnąć pf
- wysłuchać pf, wysłuchnąć pf, wysłuchawać impf
Related terms[edit]
adjectives
adverbs
nouns
Descendants[edit]
References[edit]
- Boryś, Wiesław (2005) “słuchać”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
- Mańczak, Witold (2017) “słuchać”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
- B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “słuchać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
- Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “słuchać”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
Polish[edit]
Etymology[edit]
Inherited from Old Polish słuchać. By surface analysis, słuch + -ać.
Pronunciation[edit]
- IPA(key): /ˈswu.xat͡ɕ/
- (Middle Polish) IPA(key): /ˈsɫu.xat͡ɕ/
Audio 1 (file) Audio 2 (file) - Rhymes: -uxat͡ɕ
- Syllabification: słu‧chać
Verb[edit]
słuchać impf (perfective posłuchać, indeterminate słuchiwać)
- (transitive) to listen (to pay attention to a sound or speech) [+genitive = to whom/what]
- (transitive or colloquial, reflexive with się) to listen, to obey (to accept advice or obey instruction; to agree or assent) [+genitive = to whom/what]
- (impersonal, Middle Polish) to be heard (to have one's auditory signals received)
- (reflexive with się) to listen to each other
Conjugation[edit]
Derived terms[edit]
idioms
interjections
verbs
- dosłuchać pf, dosłuchiwać impf
- nadsłuchiwać impf
- nasłuchać pf, nasłuchiwać impf
- obsłuchać pf, obsłuchiwać impf
- odsłuchać pf, odsłuchiwać impf
- osłuchać pf, osłuchiwać impf
- podsłuchać pf, podsłuchiwać impf
- posłuchać pf
- przesłuchać pf, przesłuchiwać impf
- przysłuchać pf, przysłuchiwać impf
- rozsłuchać pf, rozsłuchiwać impf
- usłuchać pf
- wsłuchać pf, wsłuchiwać impf
- wysłuchać pf, wysłuchiwać impf
- zasłuchać pf, zasłuchiwać impf
verbs
- słuchać jednym uchem impf
Related terms[edit]
adjective
verb
Trivia[edit]
According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), słuchać is one of the most used words in Polish, appearing 0 times in scientific texts, 1 time in news, 4 times in essays, 34 times in fiction, and 85 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 124 times, making it the 484th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]
References[edit]
Further reading[edit]
- słuchać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- słuchać in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “słuchać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “słuchać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- “SŁUCHAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 29.06.2016
- “SŁUCHAĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 28.11.2008
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “słuchać”, in Słownik języka polskiego[10]
- Aleksander Zdanowicz (1861) “słuchać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861[11]
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1915), “słuchać”, in Słownik języka polskiego[12] (in Polish), volume 6, Warsaw, page 221
- słuchać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
Categories:
- Old Polish terms inherited from Proto-Slavic
- Old Polish terms derived from Proto-Slavic
- Old Polish terms suffixed with -ać
- Old Polish terms with IPA pronunciation
- Old Polish lemmas
- Old Polish verbs
- Old Polish imperfective verbs
- Old Polish terms with quotations
- zlw-opl:Law
- Old Polish impersonal verbs
- zlw-opl:Hearing
- Polish terms derived from Proto-Slavic
- Polish terms inherited from Proto-Slavic
- Polish terms inherited from Old Polish
- Polish terms derived from Old Polish
- Polish terms suffixed with -ać
- Polish 2-syllable words
- Polish terms with IPA pronunciation
- Polish terms with audio links
- Rhymes:Polish/uxat͡ɕ
- Rhymes:Polish/uxat͡ɕ/2 syllables
- Polish lemmas
- Polish verbs
- Polish imperfective verbs
- Polish transitive verbs
- Polish colloquialisms
- Polish reflexive verbs
- Polish impersonal verbs
- Middle Polish
- pl:Hearing