wykładać

Old Polish

Etymology

From wy- +‎ kładać. First attested in 1389.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /vɨkɫadat͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /vɨkɫadat͡ɕ/

Verb

wykładać impf

1. to explain; to comment
   • 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[1], 1, 5:

     Pocznye Moyzes vikladacz (explanare) zakon

     [Pocznie Mojżesz wykładać (explanare) zakon]

   • 1974 [1407], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kaliskie, volume IV, number 287:

     Quam (sc. recognitionem) cognovit Stephanus viceiudex dicens: Ego cognosco, quod sentenciavi vlg. cum assesoribus po groszu od scoczancza... Jacosmi slichali od panow vicladayancz y rzeclismi: Vipraw swe rancoyme a opraway, acz s kim czo masz

     [Quam (sc. recognitionem) cognovit Stephanus viceiudex dicens: Ego cognosco, quod sentenciavi vlg. cum assesoribus po groszu od skocięcia... Jakosmy słychali od panow wykładając i rzeklismy: „Wypraw swe rękojmie a oprawiaj, acz z kim co masz”]

2. to present, to express in words
   • Beginning of the 15th century, Kazania gnieźnieńskie‎^[2], page 11b:

     A prestocz svøthy Lucasz tutha vyclada y vypiszuge rodzag othcza y maczerze svøtego Gana

     [-]

3. to submit official statement in court
   • 1920 [1437], Marceli Handelsman, Antoni Rybarski, Kazimierz Tymieniecki, editors, Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie, volume III, number 2773:

     Mathias... egit super Albertum..., quia in meis bonis post granicies recepisti et mettercius rethe, pro duplici citacione expono al. vicladaian

     [Mathias... egit super Albertum..., quia in meis bonis post granicies recepisti et mettercius rethe, pro duplici citacione expono al. wykładaję]

4. to raise legal objections; to accuse; to question
   • 1897 [1389], Teki Adolfa Pawińskiego, volume III, number 1429:

     Sicut pars molendini ista, que wicladana super Machnam, nunquam fuit in obligacione, quum Machna maritabatur

     [Sicut pars molendini ista, que wykładana super Machnam, nunquam fuit in obligacione, quum Machna maritabatur]

   • Beginning of the 15th century, Kazania gnieźnieńskie‎^[3], page gl. 161a:

     Et sic exprimitur, viclada sø, eius status securus

     [Et sic exprimitur, wykłada się, eius status securus]

5. to inform; to declare
   • 1895 [1448–1450], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, page 50:

     Gdi yą (sc. oziminę) byerzą na wosz, tedi gwalth, alye gdy w brzemyonach, slodzeystwo w them bicz wykladamy (declaramus)

     [Gdy ją (sc. oziminę) bierzą na woz, tedy gwałt, ale gdy w brzemionach, złodziejstwo w tem być wykładamy (declaramus)]

   • 1895 [1448–1450], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, page 38:

     Chczemy, abi... przes slvzebnyka, yako w gynszem vstawyenyv wyklada szą (ut in alia constitutione docetur), rok poszwanya... yawnye byl wszyawyon

     [Chcemy, aby... przez służebnika, jako w jinszem ustawieniu wykłada się (ut in alia constitutione docetur), rok pozwania... jawnie był wzjawion]

6. to translate (to change from one form or medium to another)
   • 1895 [1448–1450], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, page 82:

     Prawa polska szą dokonana, yasz wykladana przes... Swanthoslawa s Woczyeschyna

     [Prawa polska są dokonana, jaż wykładana przez... Śwętosława s Wocieszyna]

7. to maintain, to preserve
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[4], page 157:

     To czvoro przyrodzenye albo elementa... vschytko, czokoly v nyem (sc. w miłem panie) bylo vysze przyrodzenya, to sza swa moczą przemagaly a czyalo svego stvorzyczyela vyelebnym stadlye vykladam (pro vykladaly, resecabant omnia superflua naturae, in bono statu creatoris corpus positurae)

     [To czworo przyrodzenie albo elementa... Wszytko, cokoli w niem (sc. w miłem panie) było wysze przyrodzenia, to są swą mocą przemagały a ciało swego stworzyciela w wielebnym stadle wykładały (resecabant omnia superflua naturae, in bono statu creatoris corpus positurae)]

8. (reflexive with się) to be interpreted, to be understood
   • Beginning of the 15th century, Kazania gnieźnieńskie‎^[5], page 175b:

     Gascy sloua f te tho dzysegsze ewangelie szøcz ona pyszana, gascy szø ona polskimj slouy tako vyclada

     [Jażci słowa w te to dzisiejsze ewanjelije sąć ona pisana, jażci się ona polskimi słowy tako wykłada]

Derived terms

nouns

• wykład
• wykładacz
• wykładanie
• wykładnik
• wykładźca

 

Related terms

adjective

• wykładny

 

adverb

• wykładnie

 

verbs

• kładać impf
• kłaść impf

 

Descendants

• Polish: wykładać

References

• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “wykładać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Etymology

Inherited from Old Polish wykładać. By surface analysis, wy- +‎ kładać.

Pronunciation

• IPA^(key): /vɨˈkwa.dat͡ɕ/
• (Middle Polish) IPA^(key): /vɨˈkɫa.dat͡ɕ/

• Audio

  (file)

• Rhymes: -adat͡ɕ
• Syllabification: wy‧kła‧dać

Verb

wykładać impf (perfective wyłożyć)

1. (transitive) to lay out, to set out (to remove something from the inside of something else and place in a visible place) [+ z (genitive) = from what], [+ na (accusative) = onto what]
2. (transitive) to lay out; to tile, to pave (to cover a surface with something) [+instrumental = with what]
3. (transitive) to lay out (to explain; to interpret) [+dative = to whom]

   Synonym: przedstawiać

4. (transitive) to lay out (to expend or contribute money to an expense or purchase) [+ na (accusative) = on what]
5. (transitive, colloquial, sports) to pass a ball or puck to one's teammate so they can make a good move [+dative = to whom] (Is there an English equivalent to this definition?)

   Synonym: wystawiać

6. (transitive, obsolete) to unharness a horse
7. (transitive, obsolete, translation studies) to translate (to change from one form or medium to another)

   Synonyms: przekładać, tłumaczyć

8. (reflexive with się, colloquial) to fall over, to tip, to topple

   Synonyms: przewracać się, rozkładać się, wytrąbiać się, wywalać się

9. (reflexive with się, colloquial) to fail (to be unsuccessful) [+ na (locative) = at what]

   Synonym: oblewać

10. (reflexive with się, obsolete) to lay down

    Synonym: kłaść się

11. (reflexive with się, obsolete) to be laid out (to be explained)
12. (reflexive with się, obsolete, translation studies) to be translated

Verb

wykładać impf

1. (transitive, intransitive) to lecture, to give a lecture, to teach
2. (reflexive with się, obsolete) to be the subject of a lecture

Conjugation

Conjugation of wykładać impf
	person	singular			plural
		masculine	feminine	neuter	virile	nonvirile
infinitive		wykładać
present tense	1st	wykładam			wykładamy
	2nd	wykładasz			wykładacie
	3rd	wykłada			wykładają
	impersonal	wykłada się
past tense	1st	wykładałem, -(e)m wykładał	wykładałam, -(e)m wykładała	wykładałom, -(e)m wykładało	wykładaliśmy, -(e)śmy wykładali	wykładałyśmy, -(e)śmy wykładały
	2nd	wykładałeś, -(e)ś wykładał	wykładałaś, -(e)ś wykładała	wykładałoś, -(e)ś wykładało	wykładaliście, -(e)ście wykładali	wykładałyście, -(e)ście wykładały
	3rd	wykładał	wykładała	wykładało	wykładali	wykładały
	impersonal	wykładano
future tense	1st	będę wykładał, będę wykładać	będę wykładała, będę wykładać	będę wykładało, będę wykładać	będziemy wykładali, będziemy wykładać	będziemy wykładały, będziemy wykładać
	2nd	będziesz wykładał, będziesz wykładać	będziesz wykładała, będziesz wykładać	będziesz wykładało, będziesz wykładać	będziecie wykładali, będziecie wykładać	będziecie wykładały, będziecie wykładać
	3rd	będzie wykładał, będzie wykładać	będzie wykładała, będzie wykładać	będzie wykładało, będzie wykładać	będą wykładali, będą wykładać	będą wykładały, będą wykładać
	impersonal	będzie wykładać się
conditional	1st	wykładałbym, bym wykładał	wykładałabym, bym wykładała	wykładałobym, bym wykładało	wykładalibyśmy, byśmy wykładali	wykładałybyśmy, byśmy wykładały
	2nd	wykładałbyś, byś wykładał	wykładałabyś, byś wykładała	wykładałobyś, byś wykładało	wykładalibyście, byście wykładali	wykładałybyście, byście wykładały
	3rd	wykładałby, by wykładał	wykładałaby, by wykładała	wykładałoby, by wykładało	wykładaliby, by wykładali	wykładałyby, by wykładały
	impersonal	wykładano by
imperative	1st	niech wykładam			wykładajmy
	2nd	wykładaj			wykładajcie
	3rd	niech wykłada			niech wykładają
active adjectival participle		wykładający	wykładająca	wykładające	wykładający	wykładające
passive adjectival participle		wykładany	wykładana	wykładane	wykładani	wykładane
contemporary adverbial participle		wykładając
verbal noun		wykładanie

Derived terms

nouns

• wykład
• wykładacz
• wykładca
• wykładka
• wykładnia
• wykładnik
• wykładowca
• wykładowczyni
• wykładzina

 

verbs

• wykładać karty na stół impf, wyłożyć karty na stół pf

 

Related terms

adjectives

• wykładniczy
• wykładnikowy
• wykładniowy
• wykładny
• wykładowczy
• wykładowy
• wykładzinowy

 

adverb

• wykładniczo

 

nouns

• wykładniczość
• wykładność
• wykładzik

 

verbs

• kładać impf
• kłaść impf

 

Further reading

• wykładać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• wykładać in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “wykładać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “wykładać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “wykładać”, in Słownik języka polskiego‎^[6]
• Aleksander Zdanowicz (1861) “wykładać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎^[7]
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1919), “wykładać”, in Słownik języka polskiego‎^[8] (in Polish), volume 7, Warsaw, page 892
• wykładać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego