хаан

Buryat

Noun

хаан • (xaan)

1. king

Mongolian

Mongolian	Cyrillic
ᠬᠠᠭᠠᠨ (qaɣan)	хаан (xaan)

Etymology

Inherited from Classical Mongolian ᠬᠠᠭᠠᠨ (qaɣan), from Middle Mongol ᠬᠠᠭᠠᠨ (qaɣan). Compare Old Turkic 𐰴𐰍𐰣 (qaɣan), the title of Bumïn Qaγan, founder of the Turkic Khaganate who reigned in 551–552 CE. Clauson considers Mongolic qaɣan to be a Turkic loanword; yet the reverse (Mongolic into Turkic) is equally as likely, as Turks themselves borrowed the title from Rourans. As early as 3rd century CE general Yinalou, of Mongolic-speaking Xianbei ethnicity, had been recorded addressing chief Murong Tuyuhun as 可寒 (Late Han Chinese: *kʰai^Bgɑn) the earliest attested form of this title, before 可汗 (kèhán).

According to Pulleyblank, the Xiongnu royal title 護于 (OC *ɢʷraːɡs ɢʷa) mentioned in 1st century BCE is an earlier Chinese transcription of the same word. Vovin (2007) accepts the Xiongnu provenance, proposing that both 護于 (OC *ɦwaʔ-ɦwaʰ) and 單于 (OC dar-ɦʷa) stemmed from a Xiongnu root *qa-/ɢa- "great, ruler", which in turn is related to Proto-Yeniseian *qeʔ (“big”) (Werner 2002.2:58) and *qʌ:j/*χʌ:j (“ruler, prince”) (Vovin's).

Pronunciation

• (Mongolia Khalkh) IPA^(key): [χäːɴ̟]
• (Khotgoid)
• (Darkhad)

• Hyphenation: хаан

Noun

хаан • (xaan)

1. royal or imperial khan; king; monarch ; sovereign ; emperor

   Synonym: эзэн (ezen)

   хаант улс ― xaant uls ― khanate; empire

Declension

Declension of хаан (а-harmonic regular д-pl // ууд-pl) 

attributive	хаан xaan
	singular / indefinite	definite plural
nominative	хаан xaan	хаад, хаанууд xaad, xaanuud
genitive	хааны xaany	хаадын, хаануудын xaadyn, xaanuudyn
accusative	хааныг xaanyg	хаадыг, хаануудыг xaadyg, xaanuudyg
dative-locative	хаанд xaand	хаадад, хаануудад xaadad, xaanuudad
genitive-dative	хааныд xaanyd	хаадынд, хаануудынд xaadynd, xaanuudynd
ablative	хаанаас xaanaas	хаадаас, хаануудаас xaadaas, xaanuudaas
instrumental	хаанаар xaanaar	хаадаар, хаануудаар xaadaar, xaanuudaar
comitative	хаантай xaantaj	хаадтай, хаануудтай xaadtaj, xaanuudtaj
privative	хаангүй xaangüj	хаадгүй, хаануудгүй xaadgüj, xaanuudgüj
directive	хаан руу xaan ruu	хаад руу, хаанууд руу xaad ruu, xaanuud ruu

Reflexive possessive forms 

	singular / indefinite	definite plural
nominative	хаанаа xaanaa	хаадаа, хаануудаа xaadaa, xaanuudaa
genitive	хааныхаа xaanyxaa	хаадынхаа, хаануудынхаа xaadynxaa, xaanuudynxaa
accusative	хааныгаа xaanygaa	хаадыгаа, хаануудыгаа xaadygaa, xaanuudygaa
dative-locative	хаандаа xaandaa	хааддаа, хаанууддаа xaaddaa, xaanuuddaa
genitive-dative	хааныдаа xaanydaa	хаадындаа, хаануудындаа xaadyndaa, xaanuudyndaa
ablative	хаанаасаа xaanaasaa	хаадаасаа, хаануудаасаа xaadaasaa, xaanuudaasaa
instrumental	хаанаараа xaanaaraa	хаадаараа, хаануудаараа xaadaaraa, xaanuudaaraa
comitative	хаантайгаа xaantajgaa	хаадтайгаа, хаануудтайгаа xaadtajgaa, xaanuudtajgaa
privative	хаангүйгээ xaangüjgee	хаадгүйгээ, хаануудгүйгээ xaadgüjgee, xaanuudgüjgee
directive	хаан руугаа xaan ruugaa	хаад руугаа, хаанууд руугаа xaad ruugaa, xaanuud ruugaa

independent genitive	singular / indefinite	definite plural
singular possession	хааных xaanyx	хаадынх, хаануудынх xaadynx, xaanuudynx
collective possession	хааныхан xaanyxan	хаадынхан, хаануудынхан xaadynxan, xaanuudynxan

Related terms

• ханлиг (xanlig)

Adjective

хаан • (xaan)

1. (attributive) khan; imperial

See also

• хан (xan)

Yakut

Etymology

From Proto-Turkic *kiān, compare Dolgan каан.

Noun

хаан • (qaan)

1. blood

Derived terms

• киҥ-хаан (kiñ-qaan, “anger, rage”)
• хаан кыһыл (qaan kıhıl, “blood red”)
• хааннаа (qaannaa, “to bleed, to bloodlet”) (transitive)
• хааннан (qaannan, “to bleed”) (intransitive)
• хааннаах (qaannaaq, “bloody”)